Kimsenin baz senaryosu olmayan ihtimal gerçekleşti. Haliyle piyasa fiyatlaması da oldukça sert oldu. Referandumdan çıkacak sonuç küresel likidite koşullarını çok ciddi şekilde etkileyecek. Bu nedenden dolayı küresel Merkez Bankaları’nın gün içinde bir dizi açıklamalar yapmaları beklenebilir. Önemli olan da başta Bank of England, ECB, Fed ve BOJ gibi kurumların para politikası eylem planları olacaktır.
İngiltere’nin AB’den çıkması hemen bugün gerçekleşecek bir durum değil, birkaç yıla yayılacak bir süreçtir. Tabii İngiltere yüksek ihtimalle Avrupa ailesinin içinde kalmaya devam edecektir. Bunun için değişik modeller ileri sürülebilir. Norveç gibi Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun içinde kalması, İsviçre gibi yüzlerce ikili anlaşma ile Avrupa ile ekonomik işbirliğine devam etmesi ya da Türkiye gibi Gümrük Birliği’ne tabi olması.
Ancak uzun vadede hem Avrupa Birliği’nin, hem de Birleşik Krallık’ın dağılma süreci başlamış olabilir. Hafta sonu İspanya’da gerçekleşecek genel seçimler çok ciddi sonuçlara gebedir. Ülkedeki yüksek işsizlik ve AB politikalarına duyulan tepki özellikle işçi sınıfının ciddi şekilde başta Podemos olmak üzere AB karşıtı sol partilere kaymasına yol açtı. İspanya’daki düğümü de bu sol partilerin aldıkları oy oranları çözecektir. Diğer sorunlu ülkelerde de “çıkalım” diyenlerin sesi artık daha gür çıkacaktır. Yunanistan’ın AB’ye karşı eli güçlenebilir, böyle bir senaryoda Yunanistan borçlarını ödemek istemeyebilir ve karşılıklı restleşme süreci başlayabilir. İtalya’da 5 Yıldız hareketi de 2018 genel seçimleri öncesinde çok güçlendi. Yani Brexit’in sonrası sırasıyla Grexit, Spexit, Prexit, Itexit şeklinde gelebilir.
Fransa’da Aşırı Sağcı Cephe, İngiltere referandumu sonuçlanır sonuçlanmaz referandum çağrısı yaptı. Hali hazırda Fransa’da yeni çalışma yasasına yönelik protestolar Hollande hükümetine zarar verdi. Erken seçim veya referandum olmasa bile, 2017’deki Cumhurbaşkanlığı seçiminde yeniden seçilmesi zor görünüyor. Le Pen liderliğindeki Aşırı Sağcı Cephe geçen yılki yerel seçimlerde büyük yükseliş göstermişti. Bu siyasi oluşumun AB karşıtı olduğu biliniyor. Hollanda’da ise göç karşıtı duruşuyla bilinen Geert Wilders de ülkesinin AB üyeliği konusunda referanduma gidilmesi çağrısında bulundu. Yani Frexit ve NExit de söz konusu olabilir.
İngiltere açısından da çok önemli sonuçları olacak, daha doğrusu Birleşik Krallık’ın geleceği açısından. İskoçya’da yeni bir referandum gerçekleşirse bunun sonucu 2014’ten çok daha farklı olacaktır. 15 – 20 yıl gibi bir süre içinde aynı futbol milli takımlarının ayrı olması gibi, İngiltere, İskoçya, Galler farklı ülkeler olabilirler. Kuzey İrlanda’nın ise önce Birleşik Krallık’tan ayrılması, sonra da İrlanda ile birleşmesi daha yüksek ihtimal olur.
David Cameron, daha önce Başbakan olarak kalmaya devam edeceğini açıklamıştı. Ancak iktidarı bu sonuçla zayıflayacak. Şimdiden eski Londra Belediye Başkanı Boris Johnson’ın ismi konuşulmaya başlandı bile.
Londra yüksek ihtimalle finansal sistemdeki ağırlığını New York ve Singapur’a kaptıracak ve eski önemini yitirecek. Bu sonucun reel sektörde de ciddi sonuçları olacağını öngörebiliriz. Birçok şirket Londra’da bulunan merkezlerini veya ofislerini taşıyabilir. Finansal sistemde ve reel sektörde gerçekleşecek bu aksiyonların da birçok kişinin işini kaybetmesine yol açacağını söyleyebiliriz. Dış ticaret hacminde de kayıp olacak, bütün bu gelişmeler İngiltere ve Avrupa ekonomilerinin küçülmesine, küresel ekonominin daralma trendine girmesine yol açacak.
Muhtemelen Avrupa Merkez Bankası, genişleme programını artırmak ve uzatmak zorunda kalacak. Fed’in de böyle bir ortamda faiz artırması çok zorlaşır. Bize yansıması ise şimdilik bir küresel risk fiyatlamasıdır. Ekonomik etkisi ise daha çok Avrupa üzerinden dış ticaret hacmi kanalıyla olur. Brexit süreci ne kadar yumuşak olursa, piyasaların seyri açısından o kadar hayırlı olur. Ancak taşlar yerinden oynadı, bazı şeyler eskisi gibi olmayacak.
0
